Zaburzenia snu
- Szczegóły
- Opublikowano: piątek, 28 wrzesień 2012 12:25
- Odsłony: 12204
Spis treści
Sen jest nadal nie do końca poznanym zjawiskiem; choć znany jest jego mechanizm, nie do końca wiadomo dlaczego śpimy. Według danych WHO nasz sen jest coraz krótszy, pojawia się też coraz więcej zaburzeń snu oraz czynników zakłócających sen, wśród których najpowszechniejszym jest hałas. Zaburzenia snu wiążą się zarówno z chorobami somatycznymi, jak psychicznymi.
Pomimo popularnego poglądu, że potrzebujemy mniej snu im jesteśmy starsi, zapotrzebowanie na sen pozostaje względnie stałe przez całe życie. Wyniki badań wskazują na to, że śpimy obecnie krócej niż na początku dwudziestego wieku, kiedy średnia snu wynosiła 9 godzin. Ostatnie badania pokazują, że dorosły biały człowiek śpi średnio 7,5 godziny. Śpimy mniej niż powinniśmy, a także krócej niż nam się wydaje - wykazano, że osoba spędzająca w łóżku 7,5 godziny śpi jedynie 6,1 godzin. Badania pokazują także różnice pod względem płci i rasy w ilości godzin snu. Białe kobiety śpią średnio 6,7 godzin, podczas gdy mężczyźni krócej, bo 6,1 godzin. Z kolei czarne kobiety śpią średnio 5,6 godzin, czarni mężczyźni 5,1 godzin. Okazuje się także, że osoby z niskimi dochodami śpią krócej niż osoby z wyższymi dochodami.
Z badań WHO wynika, że 30% populacji dotykają zaburzenia snu. Podobnie badania epidemiologiczne podają, że od 30 do 35% osób w populacji ogólnej narzeka na problemy ze snem, z kolei od 9 do 11% cierpi na chroniczną bezsenność. Problemy te mogą mieć związek z współwystępującą chorobą psychiczną, taką jak depresja, lęk, uzależnienia, albo z chorobami somatycznymi.
Sen jest podstawową potrzebą każdego człowieka, w jego trakcie mózg pozostaje aktywny umożliwiając wypoczynek i naukę. Specjaliści od spraw snu dyskutujący podczas kongresu WHO w 2004 roku wykazali, że ciągle nic prawie nie wiemy o tym, czemu śpimy. Więcej natomiast wiemy o tym, jak śpimy. Wiadomo, że zdrowy sen jest potrzebny dla dobrego samopoczucia. W czasie normalnego snu zachodzi wiele fizjologicznych zdarzeń, takich jak korowe i podkorowe przebudzenia. Patologiczny wzrost tych fizjologicznych czynności może prowadzić do przerw w śnie, którego konsekwencją jest brak pokrzepienia i wypoczynku odczuwane w ciągu dnia. Stresory środowiskowe, takie jak hałas, wpływają na ilość i jakość snu. Same zakłócenia snu mogą być mierzone poprzez skargi subiektywne, takie jak niska jakość snu, poczucie zmęczenia, zmiany nastroju, oraz biorąc pod uwagę zmiany w zachowaniu następnego dnia - senność, gorsze wykonywanie obowiązków, zażywanie leków.
Podstawowe rezultaty deprywacji snu obejmują czynniki fizyczne: senność, zmęczenie oraz nadciśnienie, osłabienie funkcjonowania poznawczego: pogorszenie wykonania zadań, osłabienie uwagi i motywacji, osłabienie zdolności intelektualnych oraz wzrost prawdopodobieństwa popełniania błędów w pracy lub podczas jazdy samochodem. Z raportu WHO z 1998 roku wynika, że po nieprzespanej nocy ludziom zdarza się zasnąć w pracy, w szkole, lub podczas prowadzenia samochodu, są następnego dnia rozdrażnieni, zirytowani, częściej zdarzają im się wtedy wypadki komunikacyjne oraz mają trudności z myśleniem i doświadczają luk w pamięci. Konsekwencją niedoboru snu są także komplikacje zdrowotne. Niedobór snu osłabia zdolność radzenia sobie ze stresem oraz zdolność do utrzymania w zdrowiu systemu immunologicznego.
Zaburzenia snu obejmują między innymi bezsenność, zespół niespokojnych nóg, bezdech senny, hipersomnię. Bezsenność to utrzymujące się przez dłuższy czas kłopoty z zaśnięciem, wybudzanie się w nocy z niemożnością powtórnego zaśnięcia oraz zbyt wczesne budzenie się. Istotne dla tego zaburzenia jest subiektywne poczucie braku snu, niewyspania i senności w ciągu dnia, które występują pomimo tego, że długość snu mieści się w normie. Zespół niespokojnych nóg jest opisywany jako nieprzyjemne, bolesne doznania w nogach, czasem w rękach, którym towarzyszy wiercenie się, poruszanie nogami, czy masowanie, które nie przynosi jednak ulgi. Doznania te pojawiają się zwykle wieczorem i utrudniają zaśnięcie. Bezdech senny, gdzie jednym z objawów jest chrapanie, jest zaburzeniem, w którym w czasie snu następuje przerwa w oddychaniu, przez co osoba wybudza się wielokrotnie w ciągu nocy, a w ciągu dnia czuje się niewyspana i zmęczona. Z kolei hipersomnia charakteryzuje się nadmierną sennością w ciągu dnia oraz napadami snu niezależnie od pory i miejsca. Hipersomnię uważa się za chorobę o podłożu psychogennym, czasem występuje też w przebiegu choroby psychicznej.
Zespół niespokojnych nóg i zaburzenia snu u kobiet ze stwardnieniem rozsianym
Analiza danych z kohorty Nurses' Health Study II pozwoliła stwierdzić, że pacjentki ze stwardnieniem rozsianym są narażone na wyższe ryzyko wystąpienia zespołu niespokojnych nóg i senności dziennej.
Zespół niespokojnych nóg (RLS) współwystępuje u pacjentów ze stwardnieniem rozsianym (MS) z częstością ocenianą na 14-33% [1]. Jest on związany z większą niepełnosprawnością [2] i gorszą jakością snu [3]. Wykazano zależność między występowaniem RLS w stwardnieniu rozsianym a uszkodzeniem rdzenia kręgowego procesem demielinizacyjnym [4]. Badanie przeprowadzone przez Li i wsp. miało na celu między innymi sprawdzić, czy u osób ze stwardnieniem rozsianym podwyższone jest ryzyko wystąpienia RLS. Analiza objęła dane dotyczące 65 544 kobiet z kohorty Nurses' Health Study. Rozpoznanie RLS było oparte o kryteria grupy IRLSSG i częstość występowania objawów (co najmniej 5 razy w miesiącu). Częstość występowania RLS u pacjentek z MS wyniosła 15.5% względem 6.4% w populacji ogólnej. Ciężka forma RLS charakteryzująca się występowaniem objawów co najmniej 15 razy w miesiącu w MS stwierdzano czterokrotnie częściej (9.9% względem 2.6% w populacji ogólnej). Obciążenie sennością dzienną było u chorych ze stwardnieniem rozsianym dwukrotnie większe niż u pozostałych osób (iloraz ryzyka OR = 2.11). Autorzy stwierdzili, że ryzyko rozwinięcia zespołu niespokojnych nóg u kobiet ze stwardnieniem rozsianym jest wyższe niż w populacji ogólnej.
1. Deriu M, Cossu G, Molari A i wsp. Restless legs syndrome in multiple sclerosis: a case-control study. Mov Disord 2009; 24(5):697-701.
2. Manconi M, Fabbrini M, Bonanni E i wsp. High prevalence of restless legs syndrome in multiple sclerosis. Eur J Neurol 2007; 14(5):534-539.
3. Moreira NC, Damasceno RS, Medeiros CA i wsp. Restless leg syndrome, sleep quality and fatigue in multiple sclerosis patients. Braz J Med Biol Res 2008; 41(10):932-7.
4. Manconi M, Rocca MA, Ferini-Strambi L i wsp. Restless legs syndrome is a common finding in multiple sclerosis and correlates with cervical cord damage. Mult Scler 2008; 14(1):86-93.
Niektóre konsekwencje zaburzeń snu
Znane są już coraz lepiej fizjologiczne konsekwencje utrzymującej się bezsenności. Należą do nich większe ryzyko śmierci jako efekt wtórny choroby psychicznej lub somatycznej, większe ryzyko wystąpienia depresji lub innej choroby afektywnej - do 5 razy częściej niż w populacji ogólnej. Również częściej niż u osób nie cierpiących na bezsenność, występują w tej grupie choroby układu sercowo naczyniowego oraz żołądkowo jelitowego. U osób tych obserwuje się dwa razy więcej wizyt u lekarzy oraz dwa raz więcej hospitalizacji, a także cztery razy więcej wypadków niż w populacji ogólnej. Wykazano niższą jakość życia u osób cierpiących na bezsenność oraz problemy w rodzinie, pracy, czy szkole.
Brak snu współwystępuje też z otyłością. Osoby z zaburzeniami snu cierpią dwa razy częściej na otyłość, obserwuje się u nich większy wzrost BMI w czasie oraz większą szansę na wystąpienie otyłości. Istnieje hipoteza według której krótki sen może prowadzić do otyłości w taki sposób, że zwiększeniu ulega apetyt poprzez zmiany hormonalne spowodowane deprywacją snu. Ten pogląd wymaga dalszej weryfikacji empirycznej.
źródła:
- www.fozik.pl
- www.eneuropsychiatria.pl